Traditioneel mochten in Champagne slechts zeven druivenrassen worden gebruikt, maar daar is recent verandering in gekomen. Voltis is inderdaad officieel erkend als de achtste toegestane druivensoort binnen de Champagne-appellatie. In 2021 stemde de regionale wijnbouwers vereniging (SGV) in met de introductie van Voltis op beperkte schaal, en eind 2022 werd dit besluit formeel bekrachtigd door de Franse wijnautoriteiten (INAO).Sindsdien mogen champagnewijnen naast de bestaande zeven rassen (Chardonnay, Pinot Noir, Meunier en de vier zeldzamere variëteiten Arbane, Petit Meslier, Pinot Blanc en Pinot Gris/Fromenteau) ook Voltis bevatten. Voltis is daarmee de eerste hybride druif die deel uitmaakt van het officiële champagne-druiven arsenaal. Deze erkenning is bijzonder, want nooit eerder werd een interspecifieke kruising (hybride) toegestaan in een Franse AOC-wijn – op Baco Blanc in Armagnac na. De toelating van Voltis werd ingevoerd als proef om te zien of deze nieuwe druif kan bijdragen aan Champagne zonder de kwaliteit en identiteit te schaden.
Ontwikkeling en geschiedenis van Voltis
De ontwikkeling van Voltis vloeit voort uit onderzoeksprogramma’s die rond het jaar 2000 zijn gestart, gericht op duurzamere druiventeelt in het licht van klimaatverandering. Het Franse instituut INRA en het Duitse Julius Kühn-Institut lanceerden begin 21e eeuw samen een project om schimmel resistente druivenrassen te creëren die toch geschikt zijn voor kwaliteitswijn Binnen dit programma lag de focus op kruisingen tussen de Europese wijnstok (Vitis vinifera) en resistente wilde druivensoorten. Voltis is het resultaat van zo’n kruising: het ras is verkregen door Villaris (een bestaande wijndruif) te kruisen met een afstammeling van de Amerikaanse Muscadinia rotundifolia. Door deze combinatie bevat Voltis genetisch materiaal van de traditionele wijnstok én van wilde soorten zoals Vitis berlandieri, Vitis rupestris en Muscadinia – een mix die zorgt voor een veel grotere weerstand tegen ziekten.Voltis werd ontwikkeld onder codenaam binnen het ResDur-programma (résistance durable) en was een van de vier nieuwe rassen (naast o.a. Floréal, Artaban en Vidoc) die rond 2018 zijn geselecteerd als veelbelovend. Uiteindelijk is Voltis door de Champagne-organisaties gekozen als proefras voor de regio, mede vanwege zijn sterke ziekteresistentie en neutrale karakter. In augustus 2021 werd Voltis door de Champagne-wijnsector voor het eerst officieel genoemd als nieuwe aanwinst en na evaluatie door INAO volgde eind 2022 de definitieve (zij het tijdelijke) opname in de Champagne-regels.
Kenmerken van Voltis (smaak, teelt en voordelen)
Voltis is een wit druivenras met specifieke eigenschappen die het aantrekkelijk maken voor Champagne. In de wijngaard produceert Voltis middelgrote, redelijk compacte trossen met middelgrote bessen die een dikke schil hebben. Deze dikke schil en de genetische achtergrond geven de druif een uitzonderlijke resistentie tegen schimmelziekten: Voltis is volledig bestand tegen echte meeldauw (powdery mildew) en zeer sterk resistent tegen valse meeldauw (downy mildew) Dit betekent dat wijnboeren aanzienlijk minder vaak fungiciden hoeven te spuiten, wat een groot milieutechnisch voordeel is. De introductie van Voltis past dan ook in de bredere duurzaamheidsstrategie van Champagne om het gebruik van chemicaliën te verminderen en biologische wijnbouw te vergemakkelijken.
Wat betreft het smaakprofiel wordt Voltis omschreven als tamelijk neutraal en eenvoudig van karakter. De druif levert geen uitgesproken aromatische of smaak intensieve component, wat in dit geval positief is: dankzij die neutraliteit kan Voltis worden gebruikt zonder de klassieke smaak van champagne te verstoren. Initiale proeven suggereren dat Voltis een rondere, makkelijk drinkbare toets aan een blend kan geven. In 2023 organiseerde het Comité Champagne blinde proeverijen met proef cuvées om Voltis te testen. Hierbij kreeg een mengeling van 90% Chardonnay en 10% Voltis de hoogste waardering, gevolgd door 95% Chardonnay en 5% Voltis. Kleine percentages Voltis (5-10%) in de blend maakten de wijn iets ronder en eerder drinkbaar, terwijl de typische champagne signatuur behouden bleef. Dit bevestigt dat Voltis qua smaak integratie in kleine hoeveelheden compatibel is met de Champagne-stijl.
Verder is Voltis een relatief robuuste en klimaatbestendige druif. De selectie van deze variëteit was onderdeel van het streven om wijngaarden toekomstbestendig te maken voor warmere, nattere of wisselvallige omstandigheden. Maxime Toubart (voorzitter van de SGV) benadrukte bij de invoering dat men de Champagne-wijnstok wil aanpassen aan klimaatverandering en tegelijk de kwaliteit en eigenheid van Champagne behouden Voltis draagt hieraan bij doordat de druif minder vatbaar is voor ziektes zelfs in vochtiger of warmer weer, en daardoor consistentere opbrengsten kan geven zonder extreme teeltmaatregelen. Bovendien sluit het gebruik van Voltis aan bij de doelstelling om het gebruik van herbiciden en pesticiden sterk terug te dringen richting 2025. Kortom, de voordelen van Voltis zijn met name te vinden in de duurzame teelt (minder bestrijdingsmiddelen, potentieel gemakkelijker biologisch werken) en in het feit dat de druif zich naar verwachting goed kan handhaven onder veranderende klimaatomstandigheden – zonder ongewenste smaken in de wijn te introduceren.
Huidige rol in de champagne-productie en gebruik door producenten
Omdat Voltis pas zeer recent is toegelaten, bevindt het gebruik ervan zich nog in de experiment- en aanplant fase. Enkele vooruitstrevende champagnehuizen zijn begonnen met Voltis, maar er is nog geen commerciële champagne op de markt die deze druif bevat (de eerste zal pas over enkele jaren verschijnen). Champagne Drappier is tot nu toe de bekendste pionier: dit huis in de Aube heeft in 2023 als eerste producent alle acht toegestane druivenrassen aangeplant, inclusief Voltis. Michel Drappier gaf aan dat de nieuw aangeplante Voltis pas vanaf 2028 voor het eerst gebruikt zal worden bij het blenden van basiswijn, en dat een Champagne met Voltis op zijn vroegst in 2030 gebotteld en beschikbaar zal zijn. Deze lange aanlooptijd komt doordat de jonge stokken eerst voldoende oud moeten zijn om kwalitatieve druiven te leveren en eventuele base wines daarna nog moeten rijpen. Drappier heeft eerder naam gemaakt met het gebruik van alle oude champagne rassen (zoals in hun cuvée Quattuor van Arbane, Petit Meslier, Pinot Blanc en Chardonnay), en zet met Voltis die innovatieve lijn voort.
Behalve Drappier hebben slechts een handvol andere Champagneproducenten Voltis aangeplant of op proef staan. Veel grote huizen observeren de ontwikkelingen, maar treden nog niet grootschalig in Voltis-projecten. Het Comité Champagne zelf coördineert en monitort diverse proef-wijngaarden en microvinificaties. Zo worden bij het Comité Champagne testcentrum kleine hoeveelheden Voltis-wijn geproduceerd (in blends met klassieke druiven) om de invloed op smaak, aroma en houdbaarheid te onderzoeken. De eerste resultaten – zoals genoemd bij het smaakprofiel – zijn bemoedigend: Voltis in beperkte dosis kan harmonisch mengen met Chardonnay en wellicht ook met Pinot Noir/Meunier (die combinaties worden nog getest)Deze proeven ondersteunen producenten in hun beslissing of en hoe ze Voltis willen inzetten. Over het algemeen heerst er voorzichtige interesse: wijnboeren willen eerst zeker weten dat Voltis zowel agrarisch (in de wijngaard) als organoleptisch (in de fles) voldoet aan de champagne-standaarden, voordat ze op grotere schaal aanplanten.
Samenvattend is de rol van Voltis anno nu vooral experimenteel. De druif wordt gezien als een potentiële game changer op het gebied van duurzame Champagneproductie, maar hij moet zich in de praktijk nog bewijzen. De komende jaren zullen de eerste Voltis-druiven worden geoogst en geleidelijk in blends verwerkt (maximaal in kleine percentages) om ervaring op te doen. Als alles volgens plan verloopt, zullen eind dit decennium de eerste champagnes met Voltis op de markt komen, waarmee de consumenten daadwerkelijk kunnen proeven wat deze nieuwe druif bijdraagt.
Regelgeving en beperkingen voor Voltis in champagne
Omdat Voltis een nieuwkomer is en bovendien een hybride (iets wat voorheen niet was toegestaan in appellatie wijnen), hanteert men strikte regels voor het gebruik ervan. Als eerste hybride druif in Champagne geniet Voltis slechts een voorlopige toelating onder voorwaarden.
De belangrijkste regelgeving rond Voltis is als volgt:
- Maximale aanplant per producent – Voltis mag niet meer dan 5% van de wijngaardoppervlakte van een Champagneproducent beslaan. Met andere woorden, een wijnhuis kan slechts een klein deel van zijn wijngaard met Voltis beplanten, om te voorkomen dat de regio te snel of te sterk afhankelijk wordt van deze nieuwe variëteit.
- Beperkte bijdrage in de cuvée – Wijn van Voltis mag ten hoogste 10% van de uiteindelijke blend van een Champagne uitmaken. Dit betekent dat Voltis uitsluitend als hulp druivenras wordt ingezet in combinatie met de klassieke druiven; een champagne zal altijd voor het overgrote deel uit de traditionele rassen blijven bestaan.
- Tijdelijke proefperiode – De toelating van Voltis geldt voorlopig voor een proefperiode van 10 jaar. Gedurende deze periode (ongeveer 2022–2032) worden de prestaties van Voltis nauwlettend gevolgd. Zowel agronomische data (ziektegevoeligheid, opbrengst, rijping) als de kwaliteit van de wijn (smaak, aroma, houdbaarheid) zullen worden geëvalueerd door het Comité Champagne en de INAO
- Herbeoordeling en mogelijke intrekking – Na afloop van de 10-jarige proef besluiten de autoriteiten of Voltis definitief in de Champagne-appellatie wordt opgenomen. Als de ervaringen tegenvallen – bijvoorbeeld als de wijnen met Voltis kwalitatief onder de maat blijken – kan de druif weer uit het “cahier des charges” geschrapt worden. Deze voorwaardelijke aanpak zorgt ervoor dat Champagne haar reputatie en kwaliteitseisen bewaakt, terwijl men toch ruimte geeft aan innovatie.
Daarnaast wordt de invoering van Voltis nog officieel voorgelegd aan de EU (aangezien appellatie regels onderdeel zijn van EU-wetgeving), maar de Franse goedkeuring volstaat voorlopig om de regels van kracht te laten zijn In de praktijk betekent dit dat Champagneproducenten nu al mogen planten en experimenteren binnen bovengenoemde grenzen, terwijl op hoger niveau de definitieve juridische inbedding volgt.
Conclusie
Voltis is dus erkend als de 8e druif voor Champagne, maar onder strikte controle. De druif is voortgekomen uit een lange periode van onderzoek naar weerbaarheid en kwaliteit, en biedt belangrijke voordelen qua duurzaamheid (minder bestrijdingsmiddelen, adaptatie aan klimaatverandering). Qua smaak is Voltis neutraal, zodat de klassieke Champagne-stijl behouden blijft. In de huidige champagneproductie wordt Voltis nog slechts op kleine schaal en experimenteel gebruikt – met name visionaire huizen als Drappier lopen voorop, terwijl de meeste producenten de ontwikkelingen afwachten. Strenge regelgeving (maximaal 5% aanplant, 10% in de blend, 10 jaar proef) omkadert dit experiment. Actuele ontwikkelingen zoals proefvinificaties en blinde proeverijen geven voorzichtige hoop dat Voltis een waardevolle toevoeging kan zijn, maar de definitieve evaluatie volgt later dit decennium. Alles bijeengenomen markeert Voltis een potentieel nieuw hoofdstuk in de champagne geschiedenis, waarin innovatie en traditie hand in hand proberen te gaan.
