De term “Bourgondisering van champagne” verwijst naar een trend in de champagne wereld waarbij champagnehuizen inspiratie halen uit de wijnmaak tradities van de Bourgogne. Bourgogne staat bekend om zijn focus op terroir en verfijnde, ambachtelijke wijnproductie, waarbij elke wijngaard en elk perceel apart wordt behandeld om unieke smaken naar voren te brengen. Deze aanpak wordt nu ook vaker toegepast in de Champagne-regio.
De oorsprong en trend van “Single Vineyard Champagne”
Traditioneel staat de Champagne bekend om zijn blends: meesterwerken die zijn samengesteld uit druiven van verschillende wijngaarden, en vaak ook uit meerdere jaargangen, om een consistente en kenmerkende stijl te creëren. Grote huizen zoals Moët & Chandon en Veuve Clicquot zijn hier meesters in. Hun wijnen zijn vaak iconisch en herkenbaar, maar met de groeiende focus op terroir-driven wijnen ontstaat er een nieuwe stroming in de Champagne: de Bourgondisering. Deze trend naar “single vineyard” of “parcellaire” champagnes richt zich op het unieke karakter van specifieke percelen en de invloed van terroir op de smaak van de wijn.
Een mooi voorbeeld van de Bourgondische benadering in champagne is de Joseph Perrier La Côte à Bras Vintage 2013. Dit is een Blanc de Noirs champagne van een enkele wijngaard (single vineyard), gelegen in het premier cru-dorp Cumières. Deze specifieke cuvée, gemaakt van 100% Pinot Noir, benadrukt de diepte en het karakter van dit unieke perceel, wat de typische “Bourgondische” focus op terroir goed illustreert.
Jérôme Dervin, de keldermeester van Joseph Perrier, omschrijft La Côte à Bras als een champagne met een uitgesproken persoonlijkheid, die “ziltig en krachtig is, met aroma’s van honing en mirabellen, evoluerend naar frambozen en gedroogde kersen.” Volgens Dervin draagt de single-vineyard aanpak bij aan een intens en onderscheidend smaakprofiel dat verder rijpt in de fles, zonder dosage, om zo de pure expressie van de wijngaard te behouden. Dit reflecteert hoe Joseph Perrier de kracht van Pinot Noir uit dit specifieke perceel wil laten spreken, zonder de invloed van suiker of blend.
Deze cuvée is niet alleen bedoeld voor de fijnproever die op zoek is naar complexiteit, maar laat ook zien hoe terroir de champagne wereld opnieuw definieert. Joseph Perrier volgt hiermee een trend die door andere grote huizen als Louis Roederer en Krug wordt versterkt. De Bourgondische invloeden in champagne benadrukken dus hoe de bodem, ligging en het microklimaat van elke afzonderlijke wijngaard kunnen bijdragen aan de unieke smaakervaring van een single-vineyard champagne.
Voor de Clos du Moulin, een exclusieve single-vineyard champagne van Cattier, ligt de focus op het unieke terroir van hun historische ommuurde wijngaard in Chigny-les-Roses. De keldermeester van Cattier benadrukt dat deze champagne uit een zorgvuldig gekozen blend van drie jaargangen bestaat, die speciaal geselecteerd zijn om lang te rijpen en een rijke, complexe smaak te bieden. Dit komt overeen met de Bourgondische traditie waarin een wijngaard centraal staat in de wijnstijl.
Volgens Cattier weerspiegelt de Clos du Moulin de essentie van het terroir en wordt het gewaardeerd voor zijn “elegantie en fruitigheid,” met tonen die variëren van exotisch fruit zoals mango en guave tot verfijnde citrustonen van citroenmelisse en verveine. Deze champagne, met een blend van Pinot Noir en Chardonnay, onderstreept de kracht van single-vineyard-productie in Champagne door een stijl te presenteren die zowel verfijnd als krachtig is en de bodem van de Montagne de Reims weerspiegelt. Net zoals Jean-Baptiste Lécaillon van Louis Roederer voor Cristal spreekt over terroir als stem van de bodem, benadrukt ook de familie Cattier het belang van Clos du Moulin als een ware ambassadeur van het unieke karakter van deze wijngaard.
Clos du Moulin vertegenwoordigt niet alleen de Bourgondische invloed in Champagne, maar ook Cattiers visie op precisie en vakmanschap die nodig is om een champagne te creëren die een volledige uitdrukking van haar oorsprong biedt. Deze toewijding aan terroir maakt Clos du Moulin tot een interessante keuze voor champagne liefhebbers die het verhaal van de bodem willen proeven.
Hoewel Bourgogne en Champagne twee totaal verschillende regio’s zijn, laten deze huizen zien dat er een duidelijke overeenkomst is: de bodem, het microklimaat en de locatie van een wijngaard spelen een cruciale rol in de smaak en structuur van de wijn. Waar blends de kracht van Champagne als methode benadrukken, vertelt een single vineyard champagne een verhaal van plaats en tijd, van unieke bodems en microklimaten.
De Bourgondisering biedt liefhebbers en kenners de kans om een nieuwe kant van Champagne te ontdekken, één waarin de karakteristieken van het terroir even krachtig spreken als in een glas Bourgogne.
Ambachtelijke technieken: Rijping en fermentatie à la Bourgogne
Een van de meest interessante Bourgondische invloeden op champagne is het gebruik van eikenhouten vaten, maar het is belangrijk om te weten dat dit een zeldzame techniek blijft. De meeste champagnehuizen gebruiken roestvrijstalen tanks voor fermentatie en rijping, vooral vanwege de hygiënevoordelen en het behoud van een schone, frisse smaak in de wijn. Sinds de jaren ‘50 hebben de meeste producenten deze methode omarmd, omdat roestvrijstaal makkelijker schoon te houden is en geen invloed heeft op de smaak van de wijn.
Toch zien we in de afgelopen jaren een kleine heropleving van het gebruik van eikenhout bij een aantal exclusieve champagnes en producenten die met meer diepte en textuur in hun wijnen willen experimenteren. Krug en Bollinger blijven enkele van de weinige huizen die vasthouden aan het fermenteren in traditionele “pièces de Champagne” (205-liter vaten) voor hun basiswijnen, omdat zij geloven dat dit zorgt voor een langere rijping en complexiteit. Eiken fermentatie voegt volgens hen een subtiel, rijke, ronde textuur toe die kenmerkend is voor hun stijl.
De terugkeer van eikenhout in champagne, zij het vaak bescheiden en selectief, geeft producenten een extra ‘tool’ in de kelder om de structuur en rijpingspotentie van de champagne te verfijnen. Voor de meeste huizen blijft het gebruik van eiken echter beperkt tot een klein percentage, vaak rond de 5-15% van het uiteindelijke blend. Dit maakt het mogelijk om de frisse en levendige stijl van champagne te behouden, terwijl het de wijn subtiele lagen van complexiteit toevoegt.
Het gebruik van eikenhouten vaten in de champagnewereld is dus geen mainstream praktijk, maar eerder een ambachtelijke keuze die bepaalde huizen maken om unieke, gastronomische champagnes te creëren.
Het klopt dat het vooral de kleinere vignerons (wijnboeren die hun eigen champagne produceren) zijn die vaker gebruikmaken van eikenhouten vaten, terwijl grote champagnehuizen over het algemeen vasthouden aan roestvrijstalen tanks. Voor veel kleinere producenten zoals Domaine Vincey en Moussé Fils is het gebruik van hout een manier om meer diepte en terroir-expressie in hun champagnes te brengen zonder de grote volumes en investeringen die grote huizen nodig hebben voor consistentie en schaalbaarheid.
Kleine huizen zoals Champagne Mondet, Pierre Mignon, en Breton Fils zouden hout bijvoorbeeld in een beperkt deel van hun productie kunnen gebruiken om bepaalde cuvées meer complexiteit te geven zonder de gehele productie in eik te fermenteren. Dit gedeeltelijke gebruik van eik biedt hen een kans om uniekere en soms gedurfde smaken aan te bieden, wat vaak past bij het profiel van liefhebbers van “grower champagnes,” die doorgaans ambachtelijker en terroir-gericht zijn. Bovendien ervaren deze vignerons minder kostendruk bij houtgebruik dan grotere huizen, die zich meer richten op efficiëntie en consistentie door hun grotere volumes en de noodzaak om jaar na jaar een herkenbare smaak te bieden.
Voorbeelden van champagnes van de genoemde kleinere vignerons die gebruik maken van eikenhout zijn onder andere:
- Mondet Cuvée Fût de Chêne Brut: Dit is een bijzondere champagne van Mondet waarin eikenhout is gebruikt tijdens de vinificatie, wat zorgt voor een diepere textuur en complexiteit in smaak. Dit toont de expertise van Mondet in het gebruik van hout om karakter en structuur toe te voegen zonder de delicate frisheid van champagne te verliezen.
- Pierre Mignon Prestige Brut: Hoewel het gebruik van eikenhout bij Pierre Mignon beperkt is, hebben ze in hun portfolio verschillende cuvées waarbij hout subtiel wordt ingezet om lagen van smaak en aroma toe te voegen. De “Prestige” cuvée is bijvoorbeeld bekend om zijn expressieve stijl en verfijnde aroma’s, deels bereikt door beperkte hout invloeden.
- Breton Fils cuvées: Hoewel specifiek houtgebruik minder vaak wordt genoemd in hun standaard assortiment, zijn er bij Breton Fils enkele experimenten met hout voor specifieke cuvées die een gastronomische stijl benadrukken. Dit huis focust op rijke en volle smaken, waarbij houten vaten bijdragen aan een voller mondgevoel en diepgang.
Deze producenten kiezen vaak voor selectieve houttoepassing, wat een aanvulling biedt op hun focus op terroir en ambachtelijke productiemethoden, typisch voor de stijl van “grower champagnes”.
De toekomst van champagne: Meer terroir of traditie?
De toekomst van champagne lijkt zich te bevinden op een kruispunt tussen traditie en innovatie. Aan de ene kant blijven grote huizen trouw aan de klassieke blend-benadering, die consistentie en herkenbaarheid biedt in elke fles. Aan de andere kant wint het idee van terroir—champagnes gemaakt van specifieke wijngaarden of percelen—aan populariteit, vooral onder kleinere wijnproducenten, de vignerons.
Traditionele Blends: Een basis van herkenbaarheid en consistentie
Traditioneel hebben grote champagnehuizen zoals Moët & Chandon, Veuve Clicquot en Taittinger gekozen voor blends die druiven uit verschillende wijngaarden en jaargangen combineren. Deze aanpak heeft als doel een consistente stijl te leveren, jaar na jaar. Dit maakt champagne toegankelijk en herkenbaar, wat ook een sterke commerciële basis biedt. Voor veel consumenten is deze stijl synoniem met de ervaring van champagne. Chef de caves (keldermeesters) zoals Dominique Demarville van Veuve Clicquot benadrukken hoe belangrijk consistentie en een herkenbare smaak zijn in het handhaven van de merkidentiteit.
Terroir-Champagnes: De opkomst van de unieke wijngaard expressie
Een prachtig voorbeeld van terroir-gedreven champagne die Muselet.nl verkoopt, is Joseph Perrier La Côte à Bras Vintage. Deze cuvée, gemaakt van Pinot Noir uit de premier cru-wijngaard in Cumières, legt de focus volledig op de unieke kenmerken van dit specifieke perceel.
Volgens Jean-Claude Fourmon van Joseph Perrier weerspiegelt deze wijn de “waarheid van de wijngaard” door de pure minerale en fruitige intensiteit van Cumières naar voren te brengen zonder blend-technieken. Dit sluit perfect aan bij de trend van Bourgondische invloeden in champagne, waar terroir het verhaal vertelt.
Welke kant zal de markt opgaan?
De vraag naar terroir-champagnes groeit, vooral onder wijnliefhebbers die op zoek zijn naar een authentieke, gedetailleerde champagne-ervaring. Maar gezien de technische en economische uitdagingen blijft de klassieke blend-stijl ook cruciaal. Grote huizen experimenteren wel met terroir-expressie, maar passen het vaak toe in niche-producten.
Conclusie: Een balans tussen innovatie en consistentie
De toekomst van champagne zal waarschijnlijk een evenwicht vinden tussen beide benaderingen. Terwijl terroir-champagnes een niche blijven voor kenners, zal de klassieke blend trouw blijven aan wat champagne wereldwijd zo geliefd maakt. Voor consumenten biedt dit de beste van twee werelden: de keuze tussen de complexiteit en nuance van terroir en de toegankelijkheid en verfijning van de klassieke stijl.
